Urodził się 12 sierpnia 1902 r. we wsi Skalskie pod Olkuszem w rodzinie chłopskiej. Uczęszczał do Gimnazjum im. Króla Kazimierza Wielkiego w Olkuszu, gdzie też trafił do harcerstwa. Był w czasie I wojny światowej członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Wychowany w duchu patriotycznym służył ochotniczo i walczył w 11. Pułku Piechoty.
Razem z Franciszkiem Żwirką
Dopiero po wojnie polsko-bolszewickiej w 1923 roku, zdał egzaminy maturalne. W 1923 r. rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej na kierunku elektrycznym i lotniczym, jednak z powodów finansowych musiał przerwać naukę. W 1929 r. ukończył kurs pilotażu. W latach 1929 - 1930 r. oblatywał samoloty RWD-2 i RWD-7, m.in. wraz z Franciszkiem Żwirką, bijąc rekordy wysokości.
Orlik w Nowym Jorku
W 1932 r. został głównym konstruktorem Warsztatów Szybowcowych w Warszawie. Za swą działalność został odznaczony w 1933 r. Srebrnym Krzyżem Zasługi i dzięki swoim sukcesom uzyskał tytuł inżyniera. Spośród 1400 szybowców powstałych wówczas w Polsce 700 było konstrukcji Warsztatów Kocjana. Najsłynniejszym był szybowiec wyczynowy „Orlik”, który w 1939 r. zaprezentowano w na Światowej Wystawie w Nowym Jorku. Szybowce Antoniego Kocjana nie miały sobie równych w Europie.
Muszkieter w Auschwitz
Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie, gdzie zaangażował się w konspirację. Początkowo działał w organizacji wywiadowczej „Muszkieterowie”, potem w ZWZ i AK. 19 września 1940 r., został zatrzymany w łapance przez gestapo i wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz. W lipcu 1941 r. udało się uzyskać jego zwolnienie, dzięki staraniom pracowników niemieckich warsztatów samochodowych Techno-Service.
Michał
Od września 1941 r. Kocjan działał w ZWZ pod pseudonimem „Michał”, uczestnicząc w tajnej produkcji broni. Współorganizował drukarnię Tajnych Wojskowych Warsztatów Wydawniczych. W latach 1941–1944 był kierownikiem Referatu Lotniczo-Pancernego Biura Studiów Przemysłowych Oddziału II (wywiadu) Komendy Głównej AK.
Poligon na wyspie Uznam
Antoni Kocjan inżynier i konstruktor wsławił się w czasie II wojny światowej jako szef komórki wywiadu przemysłowego AK, która rozpracowywała niemieckie ośrodki badawcze i produkcyjne zdalnie sterowanych pocisków balistycznych V-1 i V-2. Zajmował się m.in. ustalaniem położenia niemieckich fabryk produkujących dla lotnictwa.
Od lutego 1943 r. raportował do sztabu gen. Władysława Sikorskiego w Londynie, że Niemcy zbudowali rakietowy poligon w Peenemünde na wyspie Uznam koło Świnoujścia.
Ratunek dla aliantów w Normandii
Informacje te posłużyły do przeprowadzenia w sierpniu 1943 r. zmasowanego nalotu 600 bombowców na rozpracowana przez ludzi Kocjana bazę. Niemiecki program „broni V” został opóźniony; co uniemożliwiło Niemcom jej użycie przeciwko aliantom lądującym w Normandii 6 czerwca 1944 r. Był to znaczący sukces Polskiego Państwa Podziemnego, i jego współautor - Antoni Kocjan – został awansowany na stopień podporucznika.
Po nalocie na Peenemünde Niemcy przenieśli produkcję rakiet V-2 do podziemnej fabryki Dora w górach Harzu. Kocjan już w lutym 1944 r. przekazywał pierwsze meldunki o tej fabryce. Ustalił też, że Niemcy będą testować produkowane tam prototypy rakiet na terenie poligonu Blizna koło Dębicy. Gdy jakiś czas później w tym rejonie – koło miejscowości Sarnaki dnia 20 maja 1944 r. – wykryto niewybuch niemieckiej rakiety, Polacy zdobyli jej części.
Łapanka i Pawiak
Antoni Kocjan miał być kurierem, który przetransportuje elementy V-2 do Anglii jednak dnia 1 czerwca 1944 r. gestapo wykryło tajną drukarnię w przedwojennych warsztatach Kocjana - został przypadkowo wraz z żoną Elżbietą aresztowany, a następnie uwięziony na Pawiaku. Gestapo torturowało go w Al. Szucha 25. Zamordowany przez rozstrzelanie w grupie ostatnich 40 więźniów Pawiaka dnia 13 sierpnia 1944 r.
Antoni Kocjan. Człowiek, który zatrzymał rakiety V
Pod koniec Powstania Warszawskiego w 1944 r. gen. Tadeusz Bór-Komorowski, odznaczył Antoniego Kocjana pośmiertnie za zasługi Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V Klasy. O losach Antoniego Kocjana nakręcono w 1920 r. film dokumentalny Antoni Kocjan. Człowiek, który zatrzymał rakiety V . (Reżyseria Małgorzata Walczak oraz Marek Tomasz Pawłowski).
empe. BEB
© PowiemPolsce.pl
12.08.2025 / 15:00
