Polska Szkoła Archeologii Śródziemnomorskiej od ponad pół wieku jest aktywna w badaniach nad przeszłością starożytnej Mezopotamii. Misja prof. Kolińskiego od 2012 r. prowadzi badania na terenie Iraku. Dotyczą one nowej dziedziny archeologii, zwanej „archeologią krajobrazu”. Polega ona na systematycznym dokumentowaniu stanowisk archeologicznych, budowli, jaskiń i miejsc, gdzie miała miejsce aktywność człowieka, by m.in. na podstawie fragmentów ceramiki określić wiek stanowiska. 

W ostatnim projekcie, obejmującym obszar ok. 4 tysięcy km2, misja zajmuje się historią chrześcijan osiadłych w 4 wieku n.e. Jej najbardziej spektakularnym znaleziskiem i odkryciem jest znalezienie śladów migracji wielkich grup ludzi z północnej Syrii na tereny dzisiejszego irackiego Kurdystanu. Uciekając przed suszą spowodowaną zmianami klimatycznymi osiedli oni u stóp gór Kurdystanu i stworzyli własną kulturę. Pozostawili po sobie sanktuarium plenerowe w jaskini (obecnie w m. Gunduk). Znajduje się w niej jedyne znane nam wyobrażenie stworzenia człowieka z Mezopotamii (relief na którym bogowie lepią ludzi z gliny, tocząc figurki na kole garncarskim). Sam relief został zdewastowany przez poszukiwaczy skarbów, ale misja odnalazła jego fragmenty i odtworzyła na bazie dawnych fotografii i rysunków. 

Misje badawcze prof. R. Kolińskiego/UAM są wspierane przez Narodowe Centrum Nauki. Trzy przyznane granty badawcze pozwoliły m.in. opublikować badania i wprowadzić je w międzynarodowy obieg naukowy. Bardzo dobrze jest oceniana współpraca z irackimi archeologami oraz lokalną ludnością. Misje wspiera Minister Turystyki Kurdystanu p. Othman A. Habib, dyrektor Starożytności Kurdystanu Kaify M. Ali, dyrektor starożytności prowincji Duhok dr Bekas Hasan. 

Region Kurdystanu irackiego znajduje się w centrum tzw. Żyznego Półksiężyca - tam narodziło się rolnictwo, ludzie zaczęli prowadzić osiadły tryb życia. To ważne miejsce jest jednak słabo zbadane, to biała plama na archeologicznej mapie Mezopotamii. Dzięki polskim badaniom obraz dziejów tego zakątka staje się coraz bardziej klarowny. 

Oprac.: R. i X. Kolińscy
Fot.: X. Kolińska